MASA MADRE, DE CÍA CAÍ. E ABSURDIA, DE THE MOMENTO IMPRO

 

(FIOT 34)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

 

LÍRICA E PROSA

 

SANTIPAZOS

CÍA CAÍ

Na literatura moderna as diferenzas entre lírica e prosa xa non están tan claras como en épocas pretéritas. De feito, lectores coma eu mesmo non reparamos estritamente nesa liña divisoria. Somos transfronteirizos. E no teatro pasa algo parecido, lugar onde por riba a mestura de comedia e drama e as mestizaxes entre disciplinas artísticas crea espectáculos difíciles de etiquetar. A pureza, por sorte, ou non, (depende), pasou a mellor vida e os procesos creativos son cada día máis complexos, diversos, e ricos en matices e tonalidades.

En “Masa madre” de Cía Caí, non só se evidencia esa mestizaxe, senón que está montada como se fose unha especie de boneca rusa na que cada unha delas estivese pintada cun estilo diferente. É lírica neses momentos nos que a danza contemporánea constrúe ambientes oníricos e prosaica cando fala da maternidade e os achaques que o paso do tempo deixan no corpo humano ao longo da vida.

Hai tenrura nesa masa que se deixa levedar e pasa de man en man, na fariña que se espalla pola mesa e tinxe o escenario de branco coma se nevase, nas cordas que semellan ser cordóns umbilicais e no pan que coce no forno eléctrico o tempo que dura a función e que ao final da obra comeremos en comunidade, e tamén certo terror no que significa procrear por obriga, facerte vello e sufrir esas dores físicas e mentais que veñen sen saber nunca de onde nin porqué aparecen. Hai poesía nesa danza acrobática na que a forza física xoga un papel importante pero que non esquece a fraxilidade do corpo humano, o sentimento e a paixón desbordada. E moita prosa e denuncia nas escenas de consultas médicas.

Teñen boa técnica e dominan a expresión corporal, tanto Sabrina Catalán como Elia Pérez. E están estupendamente dirixidas por Raúl García, que sen perder en ningún momento o dramatismo e seriedade da proposta, dálles espazo para que enchan o escenario en toda a súa dimensión e concede ao espectador algún momento cómico sobre todo no terreo da estética, como por exemplo eses metafóricos tacóns vermellos, ou ese coche de bebé que cruza o escenario de punta a punta 

Un traballo serio e profundo, moi técnico dende o punto de vista corporal e moi suxerinte na súa estética. Parabéns!

 

ABSURDIA

En no FIOT en Ruta puidemos gozar e rir con “Absurdia” de “The momento impro”, no local social de Verdillo, con Daniel Blanco, Arturo Cobas e Antón Coucheiro. Non tan improvisado como anuncian pero si procede con fidelidade do teatro do absurdo.

Un escenario cheo de cadeiras de tesoira que, figuradamente, forman grandes montañas que eses tres supostos irmáns van escalando para chegar ao punto máis alto. Unha proposta, non moi innovadora, que podemos encadrar no mundo clown, sen maior ambición, feita para divertir e entreter. E abofé que o conseguen. Ofrecer artefactos teatrais sinxelos e sen pretensións filosóficas é moi importante para que a cabeza non estoupe. Eu, que non son nada fácil, rin moi relaxadamente. Agradecido.

Saúde e longa vida…

NOTA: ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN DE BERGANTIÑOS

DE LA VOZ DE GALICIA

YO SOLO QUIERO IRME A FRANCIA, CON MARÍA GALIANA

 

(FIOT 34)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

 

A CORRECCIÓN COMO ESTILO

 

SANTIPAZOS

 

 

“Yo solo quiero irme a Francia” demostra que a corrección tamén pode ser un estilo teatral que se fundamenta en que todos os elementos cos que se traballa están medidos ao milímetro. Non cabe ningún tipo de exceso nin distracción, e os riscos, tanto narrativos como interpretativos, son inexistentes. Non diría que é lineal porque é certo que desenrola unha trama na que o engano xoga un papel importante e os interrogantes que se abren dende o principio espertan certo interese, por moito que nunca alcancen a ter esa sensación de suspense que obriguen ao espectador a tensar o corpo.

Conta unha historia ben construída, con moitos argumentos discursivos, montada sobre catro pilastras que funcionan como vasos comunicantes, vida e morte, presente e pasado, na que destacan as referencias que se fan sobre da Sección Feminina falanxista dirixida por Pilar Primo de Rivera, e da condena á que someteron a tantas mulleres obrigadas a fuxir das súas vilas para non sufrir o escarnio e desprezo das forzas fascistas que gobernaban, xa fose por motivos ideolóxicos, ou como neste caso por quedar preñada sendo solteira.

Unha época de represión que debe ser recordada a través da Memoria Histórica para que non se volva a repetir. De aí a importancia desa pescuda no pasado feita polas dúas irmáns que se acaban de coñecer e que vivían no limbo da ignorancia. Vemos estes días, por desgraza, como en Madrid o Alcalde Almeida pretendía arrincar unha placa dedicada a Largo Caballero e a Presidenta Ayuso négase a poñer unha na sede da comunidade, antiga casa de correos, en recordo das torturas a presos políticos detidos polas súas ideas que alí se practicaban de cotío, (recordemos a Billy el niño), ata a instauración da democracia. Por certo, nos sotos dese edificio estivo detida Carmen Rodríguez Caamaño, socialista carballesa que militaba no PSP colaborando con Tierno Galván.

Pero sigamos coa montaxe escénica desta obra. Está ben dirixida por Elisabeth Larena, sobre todo en canto a os movementos das actrices e a súa colocación en riba do escenario. Aínda que mantén un ritmo demasiado repousado, ao meu entender, incluso en momentos de certa intensidade dramática, A escenografía, con ese papel floreado e roto por cachos deixa intuír a decadencia de quen a habitaba e que acaba de morrer. E os efectos sonoros que veñen de fora, dá amplitude a ese ambiente cerrado no que se contrapoñen dúas mulleres vivas que asisten a un velorio, e dúas mulleres mortas que se fan presentes en espíritu, creando unha dicotomía escénica interesante.

En canto ao traballo das actrices, dicir que tanto Alicia Armenteros como Anna Mayo, como as irmáns, defenden os seus papeis con soltura, aínda que por momentos parezan un pouco dubitativas e perdan peso. Sen embargo, Nieve de Medina destaca polo vaporosa da súa actuación, non esquezamos que está morta. E de María Galiana, qué diremos! Mestra e actriz provecta moi respectada e coñecida grazas a súa interpretación nunha famosa serie de televisión.

María Galiana non se nota que actúe, faino con tanta naturalidade que parece que a temos no salón da nosa casa charlando tan amigablemente. Ese prólogo que nos regala antes de comezar o espectáculo xa presaxia que esta obra está escrita para ela, para que se luza e manteña a función baixo o seu control de tempo, movemento e ritmo. Moi acertado ese seu último epitafio: “A vida é un largo velorio onde non se sabe ben quen está morto e quen vivo”.

Non considero que sexa unha obra que vaia a pasar a historia da arte dramática, nin é ese tipo de teatro que a min me enche, pero fan un traballo moi correcto. Entreteñen e incluso divirten con certos xiros cómicos moi típicos da comedia española, ao tempo que espertan conciencias en prol da liberdade, tarefa fundamental nestes tempos nos que o autoritarismo rexurde encuberto tras unha bandeira liberal tan cínica como a protagonista desta obra. Aí si merecen o meu aplauso. Tristemente, penso, xa non quedan moitos lugares a os que poder fuxir na procura dun refuxio de liberdade asegurada.

E quero felicitar, por suposto, a Contraproducións, produtora teatral galego carballesa. por estender os seus tentáculos máis aló da nosa terra con tanto éxito. 

Saúde e longa vida…

NOTA:ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN DE BERGANTIÑOS

DE LA VOZ DE GALICIA

 

 

 

INSTINTO DESEXO, DE BAL CASTRO

(FIOT 34)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO 

POLO BO CAMIÑO

SANTIPAZOS

BAL CASTRO

É de agradecer e aplaudir o traballo que, coa colaboración de un grupo de concellos como Carballo, están a facer as Residencias Artísticas e Proxectos Magnéticos (RPM) a través do Programa de Residencias Paraíso. Facilitar que artistas emerxentes poidan desenrolar proxectos creativos interdisciplinarios que por si solos non poderían facer é unha excelente iniciativa. Moitas destas iniciativas quedárense nun bosquexo sen maior recorrido, pero outras terminarán sendo obras de gran calado, algo que dependerá da perseveranza dos propios artistas. En último caso sempre serven para aprender e medirse un consigo mesmo e sopesar as propias capacidades técnicas e creativas. 

No caso de Bal Castro, con “Instinto Desexo”, penso que vai polo bo camiño. Un work in progress, tendo en conta a temática da que trata, moi arriscado. As cuestións sexuais sempre crean conflitos porque afectan a propia intimidade e a moralidades diversas que sempre perseguen controlar os comportamentos amorosos da sociedade coartando a liberdade que cada quen ten de gozar do propio corpo, respectando, iso si, certas liñas vermellas que non se deben cruzar. Por citar algunha, (por suposto hai máis), a aceptación mutua evitando calquera tipo de violación pola forza, ou a extrema protección da mocidade e a infancia. Eu, de todos modos, sempre me pregunto cómo pode ser que algo ten sinxelo, en principio gozoso, pode crear tantos problemas e traumas tanto persoais como sociais? 

Neste caso concreto, un homosexual que vive obsesionado co sexo todo o día, de xeito compulsivo, dáse de conta que se está a converter nun corpo de usar e tirar e que o goce dun momento multiplicado por 170 falos non enche o baleiro sentimental que leva dentro. E, por riba, que o actor diga que é autobiográfico dálle unha intensidade que consigue que o espectador se sinta conmocionado. No aspecto persoal aposta forte e o público asistente, (pouco), agradece ese exhibicionismo indispensable para que a proposta funcione tanto textual como formalmente. 

Soa “Cantando bajo la lluvia” e aquel rapaz, inmerso xa nese mundo de luxuria no que incluso acepta ser tratado con desprezo cando practica “cruising”, (sexo ocasional ao aire libre), viste un traxe de “daddy”, (home maduro, pai), e sóbese sobre desa cinta de correr caseira que, metaforicamente, serve de punto de escape e a mesmo tempo de camiño desesperado para poder recoñecerse, reencontrarse consigo mesmo coa axuda dunha pantalla que, a través de primeiros planos, transmite toda esa ansiedade angustiosa na que o protagonista vive.

Moito material para media hora pero, dende o meu punto de vista, escaso para tratar un tema tan complexo. É dicir, precisa seguir traballando xa que hai variantes múltiples que desenrolar nun tema coma este. Por exemplo o predominio actual das plataformas pornográficas que trunfan na actualidade e que tanto preocupan aos pais, a educación sexual nos centros educativos, etcétera.

Vese que Bal Castro amosa un traballo feito dende a sinceridade. Algo que debemos agradecer e que, no debate posterior á representación, a maioría dos espectadores así o fixeron a través dos seus comentarios. Eu esperaba un pouco máis de ousadía e puxen en cuestión ese argumento que utilizou o actor sobre da autocensura. Aló van Sade, Apollinaire, Genet e tantos outros. E na actualidade hai actores e actrices que están a traballar sobre esa hipersexualidade consumista con propostas máis comprometidas. E é certo que existe un ideario ideolóxico na actualidade que se está a impoñer dende certas esferas de poder e mediáticas que queren que regresemos a época dos dinosauros esquecendo que un meteorito acabou con eles. 

Eu, a estas alturas da miña vida non estou disposto a ser condescendente e ir cortándome a lingua a pedaciños. Con respecto, si, pero sempre defendendo a miña liberdade de expresión. Tamén é certo, sexamos comprensivos, que cada creador, dende a propia idea de pudor que teña, debe romperse e abrirse en canal sobre do escenario ata onde considera que non lle rompe a cabeza. E certo, tamén, que pedir máis en media hora non deixa de ser un capricho estajanovista. Agora ben, sei que este actor mostra moi ben o que sabe facer e que esta proposta, con tenacidade, irá polo bo camiño. Demostrou que potencial para crecer ten de sobra. Confiemos.

Saúde e longa vida…

NOTA: ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN DE BERGANTIÑOS

DE LA VOZ DE GALICIA

 

 

  

EVARISTO CALVO E FARRA

 

(FIOT 34)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

 DE CLÁSICOS VAN ESTAS HISTORIAS

SANTIPAZOS

EVARISTO CALVO

 

 

Cando cheguei ao Serradoiro Eucatar, no Tarambollo de Sofán, para ver, dentro da programación FIOT en Ruta, “Mala vida e pior morte do rei Ricardo III”, producida por P.T. Excéntricas, Evaristo Calvo cun machado na man, estaba a cortarlle a cabeza a un montón de monecos que semellaban ser nenos pequenos, mulleres e todo tipo de supostos ou inventados inimigos. A escena entre táboas de madeira, que formaban altas torres, era bastante macabra e atolada. A continuación desa sanguinaria carnicería, pasamos a escoitar o soliloquio dun personaxe doente (en todas as acepcións da palabra) que se sente maltratado pola historia por culpa da maledicencia dun autor de teatro chamado  Shakespeare.

Con textos e dramaturxia do propio actor, acompañado por María Lado, Antón Coucheiro e o propio autor inglés, intentan desmontar ese mito de que este rei mesmo era a reencarnación do mal.  A obra, como non podía ser doutro xeito, vindo de quen vén, é un marabilloso disparate no que o maxisterio histórico e a elocuencia verbal deste gran actor, que lonxe de poñerse en evidencia como ten demostrado tantas veces, (cousas de cómicos), demostra que vive nun estado de graza creativa “innnnnn-su-pe-ra-ble” (como pronunciaría Dalí). Querido Evaristo, nunca deixas de sorprenderme. Agradecido. E aplausos.

 

COMPAÑÍA LUCAS ESCOBEDO

Xa no Pazo da cultura puidemos gozar doutros clásicos como son os do século de ouro español coa Compañía Lucas Escobedo e a Nacional de Teatro Clásico que, con “Farra”, (Premio Max ao mellor espectáculo Musical 2025), invitan a celebrar a cultura, a música, o teatro, o circo, a risa e o divertimento máis desinhibido. E abofé que o conseguiron porque o público carballés sempre é de apuntarse ás festas. A min recórdanme moito a esoutros “case carballeses de adopción” chamados Ron Lalá, aínda que estes teñen máis táboas.

Aquí vimos a pasalo ben sumando variadas disciplinas circenses, teatrais e musicais. Moita chirigota gaditana, malabares que non falten cos seus correspondentes fallos técnicos, un número aéreo onírico sen moita complicación, un número de escaleira que recordaba a Pepe Viyuela, bandeiriñas de cores para que os espectadores se integrasen, e como base esas imprescindibles referencias poéticas nas que non falta ninguén, Lope, Calderón, Cervantes, Góngora, Quevedo, e un largo etcétera. Incluídas (e reivindicadas, por fortuna, tamén) todas esas mulleres que pretenderon silenciar como Santa Teresa ou María de Zayas. E acordáronse de Razo, supoño que para que soubéramos que sabían onde estaban.

En definitiva, todo estupendo, simpáticos, graciosos, enérxicos e con moito ritmo. Comprometidos tamén con todas esas causas sociais que eu comparto nun monólogo final cheo de sentimento no que invitaban ao público a subir ao escenario a proclamar ben alto o motivo polo que querían celebrar porque estaban en Farra, ou de troula. Mágoa que non subiu ninguén. O respectable estaba moi cómodo nas súas butacas facendo palmas e rindo. Iso si, aplaudiron de pé e con ganas. Eu, xa saben, este tipo de festexos non son o que máis me divirte, pero tampouco lle quero amargar a festa a ninguén.  Volvan velos se poden e gocen. Dende logo estes actores fan todo o posible para que o espectador pase un bo rato sen esquecer que a realidade é ben máis crúa.

Saúde e longa vida…

NOTA:ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN DE BERGANTIÑOS 

DE LA VOZ DE GALICIA

 

 

 

UN SUBLIME ERROR, DE NEEDCOMPANY

 

(FIOT 34)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

ENTRE EXHIBICIONISTAS E CIRCUNSPECTOS 

SANTIPAZOS

 

FOTO DE VIBE STALPAERT

Divagar sobre da propia existencia reducida en un monólogo no que só a pureza da palabra ben declamada, interiorizada, sincera, sentida e liberada de prexuízos mundanos, é un clásico no teatro. Poñamos Hamlet como icona deste xénero. Son textos nos que a columna vertebral que os sosteñen ergueitos está viciada pola egolatría e a xustificación dos propios erros. Xeniais ás veces e insufribles outras. Tamén hai termos medios ou montañas rusas nas que acabas mareado de tanto subir e baixar.

Hainos exhibicionistas coma o de Álex O’Dogherty, en “Palabras mayores”, nos que o importante é lucir unha imaxe favorecida pola escenografía audiovisual e a tecnoloxía sonora. O seu argumento é sinxelo. De feito non ten outro argumento que unha chea de ocorrencias para rirse de si mesmo e conseguir que os espectadores gocen dun momento insubstancial e absurdo. Así son algúns cómicos. Eu estou de acordo con ese amigo de Tudela que, cando vai ver algún destes contacontos, sempre se sorprende da reacción exaxerada dese público que parece morbosamente ansioso de colaborar nas bromas, feito que lle recorda ás burlas do público que asistía, antano, aos aforcamentos nas prazas públicas. Parece un pouco gótico, pero no teatro todo, ou case, está permitido.

Por outra parte, temos que aclarar que contacontos é ese artista cómico que conta contos, obvio, ou chistes, que non teñen porque ter un fío de conexión entre eles. Así como ao chou. E monologuista é esoutro artista cómico ou dramático que conta unha historia, ben ou mal construída, cun principio e un final, por moito que nos cruces de camiño se distraia e colla unha dirección equivocada. En realidade, sempre o fan coma unha artimaña para parar na taberna de calquera aldea do lugar a escoitar ou contar outras historias que, de seguido, o reconducirán a esa leira onde deixaron o rego torcido e fagan o seu traballo como é debido. Así me parece a min, pero... Como saben, “doctores tiene la Iglesia y yo soy un profano”.

En “Un sublime error”, de Needcompany, un bo actor como Gonzalo Cunill defende un monólogo escrito por Jan Lauwers deses que poderiamos denominar de circunspectos. Persoas que valoran e sopesan moi ben o que van dicir tendo en conta as circunstancias que o rodean. Un morto moi vivo, chamado Gonzalo, que durante hora e media cóntanos sutilmente, coa colaboración dalgúns espectadores, as peripecias que lle tocou vivir, en compañía de dous amigos, Christine e Álex.

Un actor con tres personalidades, vestido de branco puro e impecable que, nun escenario no que só vemos unha fráxil estrutura de obxectos de cristal, (metáfora, sen dúbida, desa debilidade interior na que os seres humanos reparamos cando tomamos conciencia da nosa insignificancia), reivindica ser recordado, ou permanecer vivo nun epitafio que, seguramente, ninguén se parará a ler. Di, por exemplo, que os mortos calan porque non teñen nada que dicir. Unha “greguería” que puidéramos atribuír a  Don Ramón Gómez de la Serna. E así segue, nun debate interior cheo de frases feitas que xa escoitamos tantas veces que case parece que foron escritas polas nosas propias mans nun soño.

Mais algo rompe cando escoitamos “Tu te vas” de Manu Chao. Estouna escoitando. Fagan o mesmo mentres len este artigo e daranse conta de que o peor de todo neste mundo é vivir sen ser un mesmo. Algo que practican a gran maioría. Vivir fora dun mesmo, sufrir a vida doutros. A Gonzalo Cunill, por veces, parece que lle tremen as pernas. Como eses actores doutras épocas, poñamos por caso Dean, Brandon ou Redford, que foron quen de romperse en mil anacos para que nós, espectadores impertérritos acomodados, gozásemos cos males alleos.

O que segue é poesía e berro, protesta e incomprensión, unha paisaxe na que sempre neva e non posúe un horizonte onde querer chegar e poder descansar. Conta que Christina quere meterse na caixa do morto, algo que me fixo recordar que esa mesma mañá nun debate literario en Espiral Maior Foro sobre a “Muller Xabaril” de Fina Casalderrey, esquecín comentar unha das escenas que máis me conmoveron, esa na que esa viúva dorme todas as noites agarrada ao xersei do seu marido asasinado.

Había butacas baleiras. Hai espectadores ausentes. Sempre hai ausentes que nos veñen a memoria e, como nesta obra, mortos que queren contar, contar e escribir epitafios para non ser esquecidos.     

Saúde e longa vida…

NOTA: ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN DE BERGANTIÑOS 

DE LA VOZ DE GALICIA

 

 

 

MEDIDA POR MEDIDA, DE GABRIEL CHAMÉ

(FIOT 34)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

 “ATERRIZA COMO PUEDAS”

 

SANTIPAZOS

Medida por medida_copy_Car los Furman

(ESTA COMPAÑÍA FOI A GAÑADORA DO PREMIO DO PÚBLICO NESTA EDICIÓN 34) 

 

Esta versión de “Medida por medida (La culpa es tuya)”, dirixida por Gabriel Chamé Buendía, parécese moito a esa película de Leslie Nielsen que da título, (en castelán, xa que eu saiba non está dobrada ao galego), a esta crítica teatral. Aí podemos ver a Jim Carrey, a nena do exorcista e a un personaxe de “La matanza de Texas”, entre outros. O da motoserra, por suposto, era unha referencia ao Presidente Javier Milei. Tamén sae Mariano Rajoy para compensar certos desequilibrios dialécticos. Teatro político no que Shakespeare era un experto, e teatro participativo, por moito que eles proclamen que non é, porque botan man do público en moitas escenas. 

Paréceme que nesta posta en escena, dos arxentinos Buendía Theatre, do que se trata é de que se note hiperbolicamente que nun escenario pódese, e débese, interpretar os textos clásicos dende unha visión innovadora  e persoal que ás veces funciona, (e outras non tanto).  Dende o primeiro momento deixan ben claro que veñen divertirse e divertirnos e que o escenario vaise converter nunha pista de circo onde a maxia xogará un papel fundamental. Como exemplo, ese billete de cincuenta euros que se converte nun de cinco para denunciar a inflación endémica dese pais americano, ou ese fermoso sofá vermello que serve de vía de escape para facer transicións entre escenas. Mecanismo, por certo, que completa unha escenografía moi intelixente formada por estruturas móbiles que dan moito xogo. E podemos engadir esa cámara en directo que transmite primeiros planos que deforman todo o que se está a gravar, incluídas as caries dunha dentadura real. 

O curioso é que son moi respectuosos co texto. Quizais por iso dure tanto. Dúas horas entre obra e ocorrencias que buscan a complicidade do público mencionando lugares comúns como Razo e Baldaio, ou Malpica de Bergantiños. Vese que se documentaron porque chegan a falar de Transportes Finisterre e da escasa puntualidade coa que funcionan. Recurso que recorda a Yllana ou Ron Lalá. Menos mal que non citaron a docería Vella. E iso que estiveron aquí en 2015 cun Otelo representado con ese mesmo ritmo frenético e a mesma exaxeración expresiva coa que actúan en Medida por medida. Con eles a tensión cómica e dramática sube tantos decibelios que, por momentos, sénteste como un ser pequeno e agoniado. Proxectan a voz con tanta intensidade que non sei como non se perden nas propias interpretacións. Viñéronme a memoria aqueles monecos que non podían parar de correr porque levaban un tipo de pila que non vou nomear.

Mais, deixando de lado as miñas taquicardias, teño que recoñecer que son uns grans actores capaces de defender varios roles cunha enerxía que envexo. Cómicos, histriónicos, polivalentes. Así, tamén recoñecer o labor de dirección que demostra ter unha idea clara de que o teatro clásico ten un eterno interese textual pero que precisa de moita ousadía e de dramaturxias novas para engaiolar a un público cada día máis exixente. O de Carballo aplaudiu con ganas e, penso, pasaron unha boa noite.

Eu recoñezo que teño certas reticencias con este tipo de teatro que se pasa de revolucións por moito que recolla escenas entrañables como esa da pomba mensaxeira. Outras son moi divertidas. Fan humor crítico de circunstancias perversas e utilitaristas hipócritas que o poder practica con frecuencia e deixan ao descuberto debilidades humanas para que a vida pareza un vodevil. Mais isto xa está en Shakespeare.

O que aporta esta versión, en definitiva, e una revisión estética dun texto incombustible incorporando temas de actualidade que avisan ao espectador para que estea atento e non pense que os vellos e traumáticos vicios do poder están superados. De feito, na actualidade estamos moi necesitados de teatro político, social e participativo. Outra cuestión son os estilos. Igual non é preciso nin berrar, nin rir tanto. Estarei a ter xa unha idade e preciso de experiencias máis repousadas!  

Saúde e longa vida…

NOTA: ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN DE BERGANTIÑOS

DE LA VOZ DE GALICIA

 

 

  

ENTRAÑAS, DE EL PATIO TEATRO

(FIOT 34)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

 

ESA CÁLIDA LUZ

SANTIPAZOS

Como xa teño comentado, o bo teatro precisa dunha potente arquitectura para que sexa crible. Incluso o máis absurdo, recordemos a Ionesco ou Beckett, ten unha estrutura perfectamente deseñada para manterse en pé. Obras que poderán ser reinterpretadas eternamente ou, pola contra, como dicía Genet: “unha única representación ben feita debe ser suficiente para non volver a repetirse”.

Conto isto porque a estrutura, a posta en escena chea de obxectos, que recorda eses laboratorios científicos decimonónicos, esa cálida luz e ese ton profesoral destas “Entrañas”, de El Patio Teatro, parécese moito a “Conservando memoria”, da mesma compañía, que xa vimos noutro OTNI en 2019. E se naquela se preguntaban cándo nacía un recordo ou qué ingredientes necesita unha vida para ser extraordinaria, aquí dannos unha clase maxistral sobre o corpo humano, dende os pés ata o cerebro. E como ben din, se somos moito e apenas nada, só podemos encher o espazo de preguntas para saber, por exemplo, se a nosa pel ten memoria.

Unha obra que non ten tacha. Todo está perfecto, tan bonito e agradable que mesmo queres repetir e dáche noxo que non dure un pouco máis. Os conferenciantes que parecen actores falan cunha claridade explicativa tan ilustrada que estou por estudar anatomía para aprender, dunha vez por todas, de que estou feito. Alma non teño. Seino porque son ateo, pero a saber en que parte do meu corpo están os sentimentos. Ai, se Antonín Artaud levantase a cabeza! 

Nestas dúbidas é onde xorden os sen embargo. É dicir, iso de que todo esta ben, pero... No teatro, sempre esperas ver ou escoitar algo que te emocione. A estética é un aditamento imprescindible, mais as formas han de ir acompañadas dunha instrumentalización na que a mensaxe sexa protagonista. E os actores son os encargados de transmitir todos eses significados que esconden as palabras. Un bo exemplo é aquel “Silencio” no que Blanca Portillo interpreta o discurso de entrada na RAE de Juan Mayorga. Insisto, interpreta como a gran actriz que é, non nos le unha conferencia.

Saúde e longa vida…

NOTA: ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN DE BERGANTIÑOS

DE LA VOZ DE GALICIA

  

MATRES

 

(FIOT 34)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

UN VAL DE LÁGRIMAS NUNHA CASA DE MONECAS  

SANTIPAZOS

 

FOTO DE ARIAN-BOTEY

 

É posible que o meu lacrimal quedara seco por exceso de uso? Pode ser que a capacidade de empatía ten data de caducidade, sendo eu un ser tan sensible que me ruborizo só de pensalo?  Por qué, pregunto na intimidade máis íntima, deixei de louquear polo merengue, (o doce, xa que polo musical nunca tiven excesiva atracción), e paseime a esa seita que goza do picante e o salgado? Cal foi o tráxico momento no que pasei a considerar que o sentimentalismo exaxerado forma parte da masa dun biscoito no que o azucre cristaliza coma se fose un verniz? Por qué me molesta tanto que queiran facer bonitos acontecementos tan crueis como que túa nai morra de cáncer, sendo ti un neno? Teño culpa eu de que existiran Duncan Dhu? Cómo pode ser que moitos espectadores pensen que se che cortan as mans nun escenario quedas manco total e póñense a chorar e miran para as súas por se acaso é unha praga? Qué poder teñen eses actores travestidos de monicreques para introducirse nos teus miolos e convencerte de que nunha casa de monecas hai algo máis que cartón pintado?

Pois si. “Matre” da Compañía Campi qui Pugui, demostra que esa é a maxia do teatro. O marabilloso mundo do engano no que algúns nos cuestionamos a propia existencia. Persoalmente termino empachado, pero outras saen cos ollos vidrosos. Queremos pensar que podemos chegar a ter unha existencia agarimosa e comprensiva na que sempre haberá alguén para protexernos das desgrazas que o azar nos depare. Todos se doen dese moneco que se enfada porque se da conta de que queren engaiolalo con chuches para que non sufra por esa falta irreparable da propia nai.   E eu, tan pouco condescendente, acabo de acordarme de Andalucía. Xa saben, supoño.

Teño que aclarar que o merengue da “San Luís” segue a gustarme tanto que procuro non pasar por diante desa docería, pero tamén aclaro que no teatro sempre me molestan os excesos. E nesta obra superan o límite de velocidade permitida para que os corazóns non estoupen. Nin tanto, nin tan pouco.

Cando saín, despois de que a actriz Areta Bolado recollese, ben merecido, o seu nomeamento como Xograresa do FIOT, camiño do Mercado Municipal, para ver a Joaquín Pajarón, pasei polo Casino 1889, para liberarme de tanta tenrura difícil de soportar, a escoitar  a Lowcos, (son fan declarado), que presentaban un disco colectivo dos de San Campio de Cances, sempre tan activos e creativos. Aí dinme conta que non me convertera nun moneco máis daquela casiña tan triste como agarimosa e fun rir un pouco.

Joaquín Pajarón, “paisanu” meu, que tamén vivín a primeira década da miña vida en Avilés, debulla unha chea de ocorrencias divertidas, ben estruturadas e feitas con picardía. Non é moi distinto doutros tantos que se dedican a darlle a volta ao calcetín que levaron onte e volver a poñelos para que parezan limpos. (Pensen que non leron o que acabo de escribir. Desculpen). Realmente estaba xogando a escribir un monólogo destes que tanto trunfan, pero non o consigo.

Será que no teatro actual esquecéronse de que sen arquitectura non hai castelo que se sosteña en pé? Mellor parar. Será que falo coa miña propia sombra, Profesor De La Viña, mentres escoito “Non credere” de Mina?   

Saúde e longa vida…

NOTA: ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN DE BERGANTIÑOS 

DE LA VOZ DE GALICIA

 

 

 

PONT FLOTANT

(FIOT 34)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

O DEREITO A VIVIR O TEMPO QUE A CADA QUEN LLE TOCA 

SANTIPAZOS

 

FOTO DE NEREA COLL

Cando me dispoño a escribir esta crónica soan bombas de palenque e, nun  primeiro momento, penso que son para dar a benvida ao novo alcalde de Carballo, Daniel Pérez, (Parabéns, por certo, e moito éxito polo ben de todos os carballeses). Pero resulta que aínda que o novo rexedor merecera deses estrondos, a tradición das festas na honra da Pilarica imponse. E xa sabemos que competir para ser funcionista sae bastante caro. O importante é saber que novos tempos son chegados e vivilos coa esperanza de que sexan para mellor, a poder ser. O pasado aló vai e desexamos que sexa con bo vento.

De conflitos interxeracionais, do paso inexorable do tempo e dos prexuízos de como temos que comportarnos dependendo da idade que teñamos vai esta historia. Algúns seremos adolescentes eternamente e outros naceron para ser vellos. Os nenos que vían ese Hamlet, de Ganso & Cía, na Praza do concello, en inglés, parecía que non entendían nada. Pero alí estaban sentados moi calados mirando para dous actores que facían unha chea de intrépidos personaxes. O problema xurdía cando os cativos non sabían se rir ou non, intrigados por unha historia entre complexa e absurda, que lle presentaban como un xogo, cunha lectura encriptada que, en aparencia, interesáballes pouco. 

Algo así pasa co tema de “Adolescencia infinita” de Pont Flotant, Unha obra moi ben argumentada, con seriedade e compromiso cívico, (vese que o traballo de investigación é profuso),  que pretende desmontar esa idea, tan estendida como hipócrita, de que a mocidade adolescente desta época forman unha caterva de terroristas sociais. Como se os que xa temos certas idades nunca romperamos un prato. Sabendo que, de cando en vez, tamén facemos algunha falcatruada para non esquecer que seguimos vivos e somos quen de gozar.

A cuestión non é se son peores ou mellores que fomos nós, senón aceptar que viven unha época distinta, que os problemas que lles preocupan son outros, que o seu proceso vital está cheo de incertezas e que teñen dereito a gobernar con liberdade a época que lles toca vivir. O que non podemos pedirlle é que maduren dentro dos nosos propios recordos. Ensinalos e guialos si. É unha obriga. Mais non unha cadea que lle teñamos que poñer no pescozo. Como ben din, case ao final, non poden ser o proxecto das nosas frustracións.

Ben, esta é a teoría e logo está o teatro. Unha montaxe intelixente con catro actores competentes, (destacar a actriz que fai de asistente),  e unha chea de monecos, a tamaño natural, que van movendo e articulando ata parecer, por veces, totalmente reais. Voces en off que crean un ambiente de conversación colectiva moi apropiado para ese universo adolescente que perseguen crear. Moi boa composición musical en directo. E unha escenografía sinxela que facilita o ritmo, por momentos trepidante.

Por suposto destacar que tocan todos os temas que afectan tanto aos adolescentes como aos pais. Sexo, drogas, pasividade, sentimentos, movas tecnoloxías, etc. Sen esquecer esa contradición permanente entre dous mundos que, por propia natureza, teñen que chocar. Aí reside a evolución e o cambio social. A xeración de cristal é igual ou parecida a outras anteriores. Rompen co establecido para, na maioría, non cambiar absolutamente nada.

Sóbralle, iso si, para o meu gusto, esa media hora de discurso moralista educativo sociolóxico do final. De feito, cando esa filla se deita coa nai e se confesa, tiñan que poñer punto e final. Querer explicar o que xa dixeches no transcurso da propia obra é unha redundancia innecesaria. Polo demais, un aplauso.

E de aí, para demostrar que a idade é unha invención comercial, fun a escoitar a Afundín Jamallos no Patacón. Divertidos e irreverentes, facendo versións de cancións ben coñecidas pero cambiándolle a letra. Como a que di: chova ou faga frío, sempre hai festa en Verdillo. Dalle...

Saúde e longa vida…

NOTA: ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN DE BERGANTIÑOS 

DE LA VOZ DE GALICIA